ОТВЕТСТВЕННОСТЬ – НА ВЗРОСЛОМ, А НЕ НА РЕБЕНКЕ
ОТВЕТСТВЕННОСТЬ – НА ВЗРОСЛОМ, А НЕ НА РЕБЕНКЕ
В период проведения международной кампании «16 дней активных действий против гендерного насилия» мы получили важную и обнадеживающую новость. Суд вынес приговор мужчине, совершившему насилие над девочкой, с которой работали специалисты РЦСАД: он осужден на 25 лет. Такой приговор – не просто наказание. Это сигнал, что преступления против детей не остаются без ответа.
Однако каждый подобный случай напоминает нам и о другой проблеме – глубоко укорененных стереотипах и предвзятости, с которыми сталкиваются девочки и женщины, пережившие сексуальное насилие. Несмотря на усилия специалистов, общество все еще нередко обвиняет пострадавших, а не преступников. Жертвы и их семьи вынуждены слышать:
● «Была не так одета, ярко накрасилась – сама спровоцировала».
(Хотя чаще всего жертвы насилия выглядят скромно и незаметно.)
● «Из-за нее молодой мужчина пострадает, жизнь ему испортили».
(В действительности именно жизнь жертвы становится кошмаром.)
Подобные слова нередко звучат от соседей и даже родственников насильника, усиливая боль и чувство вины у девочки и ее семьи. Иногда и педагоги, вместо поддержки, предлагают перевести ребенка в другую школу, чтобы она «не повлияла» на класс, – тем самым только усугубляя ее травму.
Эти случаи заставляют нас задавать прямые вопросы:
Почему взрослые мужчины считают допустимым домогаться подростков?
Почему ответственность в обществе по-прежнему перекладывают на девочек?
Почему ищут оправдания для насильника, а не поддержку для пострадавшей?
Почему виновной объявляют несовершеннолетнюю, а не взрослого человека, который обязан контролировать свои действия?
Республиканский центр социальной адаптации детей поддерживает кампанию «16 дней активных действий против гендерного насилия». Мы убеждены: только последовательная работа, просвещение и отказ от стереотипов помогут создать общество, где дети и женщины защищены, а насилие не терпится и не оправдывается.
МАСЪУЛИЯТ БОЛАЛАРГА ЭМАС, КАТТАЛАРГА ТЕГИШЛИ
“Гендер асосидаги зўравонликка қарши 16 кун фаоллик” Халқаро кампаниясини ўтказиш даврида биз муҳим ва умидбахш янгилик олдик. РБИММ мутахассислари иш олиб борган, қизалоққа нисбатан зўравонлик содир этган эркак суд томонидан 25 йилга қамоқ жазосига ҳукм қилинди. Бундай ҳукм – фақат жазо эмас. Бу – болаларга қарши жиноятлар жазосиз қолмаслиги учун муҳим сигнал.
Бироқ ҳар бир бундай ҳолат бизга яна бир муаммони – жинсий зўравонликдан жабр кўрган қизлар ва аёллар дуч келадиган чуқур илдиз отган стереотиплар ва оғишган фикрларни эслатади. Мутахассислар саъй-ҳаракатларига қарамай, жамиятда жабрдийдаларни эмас, балки жиноятчиларни оқлаш ҳоллари ҳали ҳам учраб туради. Жабрдийдалар ва уларнинг оилалари эса қуйидаги каби айбловларни эшитишга мажбур бўлади:
• “Ўзига қаратадиган кийим кийган, ёрқин бўяниб олган – ўзи сабабчи бўлган”.
(Аслида эса зўравонликка учраганлар кўпинча жуда камтар ва кўримсиз бўладилар.)
• “Унинг айби билан ёш йигит зарар кўряпти, ҳаёти бузилди”.
(Аслида эса айнан жабрдийданинг ҳаёти қўрқинчли тушга айланган.)
Бундай сўзлар кўпинча қўшнилар ёки зўравоннинг қариндошлари томонидан айтилади ва қизалоқ ҳамда унинг оиласидаги дардни, айбдорлик ҳиссини янада кучайтиради. Баъзан ўқитувчилар ҳам қўллаб-қувватлаш ўрнига болани синфга “таъсир кўрсатмаслиги” учун бошқа мактабга ўтказишни таклиф қиладилар, бу эса унинг травмасини янада оғирлаштиради.
Бу ҳолатлар бизни тўғридан-тўғри саволлар беришга мажбур қилади:
Нима учун катта ёшли эркаклар ўсмир қизни тегинишни ўзларига раво кўрадилар?
Нима учун жамиятда масъулият ҳали-ҳамон қизлар зиммасига юкланади?
Нима учун жиноятчи учун баҳона изланади-ю, жабрдийда учун қўллаб-қувватлаш йўллари изланмайди?
Нима учун айб ўз хатти-ҳаракатларини назорат қилиши шарт бўлган катта ёшли инсонга эмас, вояга етмаганлар зиммасига юкланади?
Республика болалар ижтимоий мослашувчи маркази “Гендер асосидаги зўравонликка қарши 16 кун фаоллик” кампаниясини қўллаб-қувватлайди. Биз ишонамизки, фақат изчил ишлар, оммани маърифатли қилиш ва стереотиплардан воз кечиш орқалигина болалар ва аёллар ҳимоя қилинадиган, зўравонликка йўл қўйилмайдиган ва уни оқламайдиган жамиятни барпо этиш мумкин бўлади.
RESPONSIBILITY LIES WITH THE ADULT — NOT THE CHILD
During the international campaign “16 Days of Activism Against Gender-Based Violence,” we received significant and encouraging news: the man who assaulted a girl receiving support at the RCSAD was sentenced to 25 years in prison. This verdict is not only a form of punishment — it is a clear message that crimes against children will not go unpunished.
Yet every such case also highlights another painful reality: the persistent stereotypes and prejudices directed at girls and women who have experienced sexual violence. Despite the work of specialists, society still often blames victims instead of holding perpetrators accountable. Survivors and their families continue to hear phrases such as:
“Her clothing or makeup provoked it.”
(Even though, in most cases, victims look modest and draw no attention.)
“Because of her, a young man’s life is ruined.”
(In truth, it is the victim whose life is shattered.)
Such words are frequently spoken by neighbors or even the perpetrator’s relatives, deepening the girl’s suffering and that of her family. At times, teachers worsen the situation by suggesting the child transfer to another school so she does not “influence” others — a decision that only intensifies her trauma.
These situations raise important questions:
– Why do adult men consider it acceptable to harass minors?
– Why does society continue to shift responsibility onto girls?
– Why do people search for excuses for the offender instead of supporting the victim?
– Why is a child held accountable while the adult, who must control his actions, is excused?
The Republican Center for Social Adaptation of Children fully supports the “16 Days of Activism Against Gender-Based Violence” campaign. We believe that only sustained effort, comprehensive education, and the rejection of harmful stereotypes can foster a society where children and women are truly protected — and where violence is never excused or justified.

UzEdu.uz